Creatieve ruimtes op kantoor

Een interview met Jonathan Antonio Edelman, honorair professor aan het Hasso-Plattnerinstituut in Potsdam, Duitsland, die zich bezighoudt met de ontwikkeling van mensgerichte tools en processen voor Digital Engineering Designer in het HPI Digital Health Center.

Het onderzoek van dr. Jonathan Antonio Edelman concentreert zich op performatief ontwerp, een empirisch onderbouwde benadering voor inzicht in teamdynamiek, dat het instrumenteren van ontwerpteams, het identificeren van effectieve team-interacties en het creëren van betrouwbare leer- en onderwijsprogramma’s op basis van deze resultaten omvat. Dr. Edelman was hoofd van het Global Innovation Design-programma aan het Royal College of Art in Londen, een internationale masteropleiding die certificaten toekent aan zowel ingenieurs als kunstacademici. Daarvoor was dr. Edelman directeur voor interdisciplinair design aan het Product Realization Lab van de Stanford University, adviserend assistent-professor werktuigbouwkunde en gastprofessor op Stanford.

Human Centred Design, User Centred Design en Design Thinking. Er bestaat enige verwarring tussen deze definities.
Kunt u ons helpen om de verschillen en overeenkomsten beter te begrijpen?

J.A.E. Het verschil tussen User en Human Centred Design
ligt in het gebruik van inzichten over de eindgebruikers
van producten en diensten of over alle gebruikers in
de waardecreatieketen. Als we bijvoorbeeld een nieuwe
medische interventie opnieuw zouden willen ontwerpen,
zou User Centred Design zich richten op het verzamelen van
gedrags-, cognitieve en emotionele gegevens over de patiënt.
Human Centred Design zou dit aandachtsgebied uitbreiden
naar artsen, verpleegkundigen, andere zorgverleners,
familieleden en dergelijke. Design driven is een ander type ontwerp dat naar mensen kijkt, met name naar de gebruikerservaring. Terwijl design driven zich richt op

de gebruiker, is het niet afhankelijk
van etnografische methoden om gegevens te verzamelen
en veranderingen uit te voeren. In plaats daarvan werkt
design driven van boven naar beneden samen met
sociale wetenschappers en psychologen om inzichten te
ontwikkelen die worden gebruikt om radicaal verschillende
aanbiedingen te creëren die als “voorstellen” worden gezien.
De twee verschillende processen hebben zeer verschillende
resultaten, ook al kunnen ze beide als gebruikersgericht
worden beschouwd. Design Thinking is een agile proces gebaseerd op teams en snelle cycli van idee-prototyping-tests voor ontwikkeling.
Het kan zowel een gebruikersgerichte als een mensgerichte
aanpak zijn. Daarnaast is Design Thinking gebaseerd op
bewijs: nieuwe concepten worden altijd getest met mensen
en feedback en nieuwe bevindingen uit de tests worden
geïntegreerd in de daaropvolgende herhaling van het project.
Tot slot is er het “do to know”-aspect van Design Thinking
dat het onderscheidt van vele andere benaderingen. Omdat
mensen en hun situaties eigenlijk zeer complex en moeilijk
weer te geven systemen zijn, is het vaak effectiever en sneller
om ontwerpinterventies of ontwerpsondes te maken die de
functionaliteit en mechanismen aantonen. Met deze nieuwe
kennis kunnen ontwerpers hun concepten verfijnen en zo de
risico’s bij de introductie van een nieuw product of dienst
verlagen. De mensen centraal stellen in het proces is een
succesvolle manier gebleken om zinvolle doelen te bereiken.

Producten en ruimtes: hoe belangrijk is een mensgerichte
benadering voor het welzijn op het werkplek?

J.A.E. Human Centered Design is essentieel voor het welzijn
op de werkplek. Welzijn heeft alleen betekenis in relatie
tot mensen en mensen zouden in bijna elk ontwerpproces
centraal moeten staan (de uitzondering zou zijn als er geen
mensen bij betrokken zijn). Werkplekken zijn complexe
sociaal-technologische systemen en het is zeer moeilijk
te voorspellen hoe deze systemen zullen reageren op wat
nieuw is: ideeën, zitindeling, beleidswijziging, technologie.
De lijst met fouten in het vernieuwen van werkplekken is
episch. De oorzaak is meestal een geweldig idee dat later niet zo
geweldig blijkt te zijn. Het is belangrijk om te begrijpen dat
we als ontwerpers geen ideeën creëren of ideeën omzetten
in fysieke ervaringen; als ontwerpers creëren we ervaringen
voor mensen. Ervaringen zijn zintuiglijk en gebeuren in tijd
en ruimte. Dit wordt vaak onderschat of zelfs weggelaten
tijdens het brainstormen. Bij het ontwerpen voor mensen
gaat het over het creëren van zintuiglijke ervaringen in
tijd en ruimte. Wat het nog ingewikkelder maakt, is dat
verschillende mensen verschillend reageren, afhankelijk van
persoonlijke geschiedenis en sociale en culturele factoren.
Daarom is testen en prototyping van gebruikers in dergelijke
situaties zo belangrijk. Je weet nooit precies hoe mensen
zullen reageren totdat je het test.

Kan het ook van invloed zijn op de manier waarop een
bedrijf gestructureerd is en hoe het verandert?

J.A.E. Human Centred Design is al van invloed op organisaties
en organisatiestructuren. Veel ondernemingen zijn al bezig
met veranderingen om meer betrokkenheid te stimuleren bij
de mensen die er werken. Hoewel top-downbeleid, richtlijnen
en ontwikkelingsstrategieën nog steeds de regel zijn,
experimenteren veel ondernemingen met het ontwikkelen
van zeggenschap voor werknemers over de aard van de
projecten waaraan ze willen werken. Bosch is daarvoor een
goed voorbeeld. Terwijl de onderneming over het algemeen
traditioneel wordt geleid, zijn er consumentgerichte
afdelingen die over een nieuwe managementstructuur,
een nieuwe fysieke omgeving en een nieuwe manier van
gebruikersonderzoek beschikken. Human Centered Design
heeft daarbij een belangrijke rol gespeeld. Een aantal ondernemingen, waaronder Visa heeft faciliteiten gecreëerd die Human Centred Design ondersteunen. In plaats van de gehele infrastructuur opnieuw te ontwerpen om deze nieuwe methoden en manieren van werken in
te passen, heeft Visa aanvullende omgevingen gecreëerd
in verschillende gebouwen die door innovatoren in de
ontwerpmodus worden gebruikt. Deze faciliteiten zien er
niet alleen anders uit dan normale kantoren, ze worden ook
op een heel andere manier beheerd. De facilitymanagers
op het terrein van Visa Spielfeld in Berlijn zijn opmerkelijk
flexibel, ze weten dat ze allerlei activiteiten moeten plannen
die niet van tevoren kunnen worden vastgelegd. Het is niet
mogelijk om te voorspellen of een team binnen een uur
een prototyping- of presentatieruimte nodig heeft. Het
uitgangspunt van Spielfeld is in principe human-centred:
in plaats van de ontwerpteams te vertellen waar ze zich
bevinden of in welke fase van een proces ze moeten zijn,
hebben de Spielfeld-medewerkers flexibele processen
gecreëerd die de “flow” van de ontwerpers en hun processen
ondersteunen. Het idee erachter is dat innovatieve, op de
mens gerichte processen en omgevingen het bereiken van
innovatieve resultaten bevorderen. Ook hebben we gemerkt
dat wanneer Human Centred Design in een onderneming
wordt geïntroduceerd, het bedrijf vaak begint te veranderen,
omdat innovatieve resultaten ook innovatieve processen
bevorderen en omgevingen veranderen.

Een deel van uw onderzoek houdt zich bezig met
“performatieve modellen”: kunt u in het kort beschrijven
hoe het onderzoek van deze modellen kon helpen om de
manier van werken van mensen te verbeteren?

J.A.E. Mijn onderzoeksteam bekijkt al jaren hoe ontwerpteams
werken. We zijn tot de conclusie gekomen dat ontwerpen
een performatieve activiteit is, net zoals sport of jazz
de uitvoering van spelvormen en technieken is. Daarom
observeren we de werkende ontwerpteams met betrekking
tot hun prestaties. We hebben vastgesteld dat er modellen
zijn waarop ze voortdurend vertrouwen tijdens hun werk. Dat
zijn, zoals wij dat noemen, “krachtige prestatiemodellen”. Er
zijn mogelijkheden om binnen enkele seconden gedachten
en ideeën uit te wisselen, wat resulteert in een nieuw en
innovatief concept in het team. De analogie met sport gaat
ook hier op. Individuele spelers scoren zelden alleen en
gebruiken patronen om snel vooruitgang te boeken. De bal
over het veld spelen en een doelpunt scoren is een activiteit
die over een team wordt verdeeld en steeds weer succesvol
wordt geoefend. Wij hebben veel van deze patronen uit onze
gegevens gedistilleerd en doorgegeven aan ontwerpers en
ontwerpstudenten. Prestatiemodellen laten de mechanismen zien waarmee
innovaties kunnen worden gegenereerd door de
transformatie van bestaande dingen. Net zoals er regels zijn
voor sporten of jazzimprovisatie, zijn er regels voor het spel
van ontwerpen en effectief gedrag dat je kunt leren om deze
regels toe te passen. Wanneer ontwerpteams de regels en
het gedrag leren, leveren ze uitstekend werk.

Is er een bijzondere rol weggelegd die de ruimte kan spelen
om bepaalde creatieve gedragingen te ondersteunen?

J.A.E. Plaatsen hebben een sterke invloed op sociale
interacties en cognitieve processen. De plaats is een belangrijk
onderdeel voor het creëren van cultuur. Cultuur kan worden
opgevat als het kruispunt van drie factoren: voorwerpen
(inclusief ruimte), gedrag en narratief. Mensen neigen ertoe
zich anders te gaan gedragen bij verschillende dingen
(denk aan een potlood of een spuitbus) en in verschillende
omgevingen (denk aan een diner in een formele eetkamer
of een familiemaaltijd in de keuken). Dezelfde interactie
tussen ruimte en activiteit kan worden waargenomen op
werkplekken. Contracten, onderhandelingen en belangrijke
strategische beslissingen worden gewoonlijk in een formele
omgeving genomen, terwijl het uit elkaar nemen, hacken en
experimenteren plaatsvindt op plaatsen die het onderzoek
ondersteunen en waar niemand bang is om het te verpesten.
Nieuwe dingen en ervaringen creëren betekent oude dingen
uit elkaar halen en weer in elkaar zetten. Dat is vaak een
chaotisch en niet-lineair proces. Het is moeilijk voor te
stellen dat iemand een mes of zaag op een fraai afgewerkte
mahoniehouten tafel in het kantoor van de CEO legt. Iedereen
die diners en evenementen organiseert, weet dat de indeling
van zitplaatsen van grote invloed is op wie wanneer, hoe, wat
en met wie praat. Soms leiden “inspirerende” gebeurtenissen
of gesprekken tot belangrijke beslissingen. Ook de toevallige
gesprekken “tijdens het handen wassen” moeten niet worden
onderschat.

Vragen over dit artikel? Neem gerust contact op met Sedus.

Dit artikel is gepubliceerd in Sedus Insights De Mens Centraal